Op 4 november vond de allereerste street art meet-up plaats in Leeuwarden, georganiseerd door Street Art Museum Amsterdam (SAMA) en Writersblock Murals. De dag trok een breed gezelschap van street art-liefhebbers, kunstenaars, erfgoedspecialisten en andere belanghebbenden uit heel Nederland. Serge van Writersblock Murals en Lorna Cruickshanks trappen af.
Na een kop koffie startte de middag met een street art-tour door de binnenstad van Leeuwarden, onder leiding van Henk Leutscher. Hij nam ons mee langs verschillende vormen van street art: van grote muurschilderingen tot een mozaïekkunstwerk en een leeuw op dibond. Deze diversiteit aan werken riep meteen vragen op over wat street art eigenlijk is en waar de grens ligt tussen straatkunst en andere kunstvormen. Wat is graffiti en wat is street art? Is elk kunstwerk in de openbare ruimte street art?
Tijdens de rondleiding werd via Mentimeter bij verschillende kunstwerken naar onze eerste indrukken gevraagd, zowel vóór als na het horen van het verhaal achter het werk. Dit zorgde voor een interessante discussie over hoe onze waardering voor street art kan veranderen zodra we de context kennen.
Verschillende meningen kwamen naar voren: sommigen vonden dat street art gebonden moet zijn aan muren en met verf of spuitbus moet worden gemaakt, terwijl anderen een bredere definitie aanhielden en vonden dat alle kunst in de openbare ruimte onder street art valt.
Een opvallende uitkomst uit de Mentimeter-peiling was dat de achtergrondverhalen een grote invloed hadden op de manier waarop mensen naar de werken keken. Zou het delen van deze verhalen helpen om street art een bredere waardering te geven?
Later op de middag vond een paneldiscussie plaats, opnieuw geleidt door Lorna. Aan tafel zaten verschillende experts: Ida Heslinga van Visit Leeuwarden, Henk Leutscher van "A Guide to Leeuwarden," Loes de Rauw, adviseur op het gebied van cultureel erfgoed en duurzaamheid voor de gemeente Leeuwarden, en een vertegenwoordiger van woningcorporatie WoonFriesland.
De discussie begon met de vraag hoe de gemeente Leeuwarden tegen street art aankijkt. Voor Ida voegt street art een extra laag toe aan de stad; het contrasteert met de historische aspecten en draagt bij aan een moderner, urban karakter. Dit maakt Leeuwarden aantrekkelijker voor een divers publiek en ondersteunt de ontwikkeling van de stad richting een urban cultuur.
Vervolgens werd Loes gevraagd of street art als cultureel erfgoed kan worden beschouwd. Loes gaf aan dat street art een sterke identiteit en belevingswaarde heeft, maar dat het volgens de huidige erfgoedcriteria moeilijk is om street art als erfgoed te zien, omdat er vaak een zekere ouderdom vereist is. Loes pleitte voor een mogelijke aanpassing van deze criteria, zodat er meer ruimte komt om de waarde en betekenis die gemeenschappen hechten aan street art te erkennen. Ze stelde de vraag: als de lokale gemeenschap een kunstwerk belangrijk vindt, kan dat dan een basis zijn voor erkenning als cultureel erfgoed? Daarbij kwam de vraag op of de status van cultureel erfgoed meer regels met zich meebrengt voor het maken van nieuwe werken.
WoonFriesland, een woningcorporatie die samenwerkt met Writersblock Murals, lichtte vervolgens toe hoe zij street art inzetten om hun gebouwen op te waarderen. Hun doel was om de uitstraling van het vastgoed te verbeteren, maar een bijkomend voordeel was de sociale impact die het had op bewoners. Doordat de bewoners de kunstenaars leerde kennis, verhoogde dit de waardering en zorgde het ervoor dat mensen zich verbonden voelen met het kunstwerk. Het schilderproces trekt mensen naar buiten, zet hen aan om gesprekken te voeren met de kunstenaars en geeft hen een beter begrip van het werk. WoonFriesland heeft hiervoor duidelijke afspraken met Writersblock Murals vastgelegd, onder andere over de duur van de werken, wat beide partijen zekerheid biedt.
Een vraag uit het publiek leidde tot een interessante discussie over het tijdelijke karakter van street art: heeft Writersblock ooit meegemaakt dat een werk na vijf jaar werd verwijderd? Serge legde uit dat er soms een termijn op de werken zit, zodat aanpassingen aan de gevels kunnen worden gemaakt. In steden zoals Amsterdam worden gebouwen soms gesloopt, waardoor het kunstwerk verdwijnt.
De vraag is hoe we deze werken en hun verhalen kunnen vastleggen of beschermen, zodat het erfgoed niet zomaar verdwijnt. Soms wordt de sloop van een gebouw zelfs uitgesteld omdat het kunstwerk te waardevol wordt bevonden.
De eerste street art meet-up in Leeuwarden werd afgesloten met een gezellige borrel. De meet-up maakte duidelijk dat street art niet alleen een artistieke uiting is, maar ook een middel om verbinding en waardering in de gemeenschap te stimuleren.