[object Object]

Het concept achter 'De Vrije Bladen' vindt zijn inspiratie in Jan Jacob Slauerhoff, een vooraanstaande Nederlandse dichter en schrijver, afkomstig uit Friesland, die een aanzienlijke invloed heeft gehad op de Nederlandse literatuur. Tijdens zijn academische periode schreef Slauerhoff zijn eerste gedichten, waarbij zijn debuut als dichter plaatsvond in het communistische tijdschrift De Nieuwe Tijd. In 1921 werd hij lid van de redactie van het literaire tijdschrift Het Getij en later van De Vrije Bladen, naar welk tijdschrift dit project is vernoemd.

Hoewel Slauerhoff actief was tijdens de periode van het expressionisme, beschouwen Garmt Stuiveling en G.J. van Bork zijn poëzie in essentie als romantisch: sterk autobiografisch, gekenmerkt door rusteloosheid, verbeeldingskracht en een verlangen naar verre oorden, uitgedrukt door een identificatie met zwervers, ontdekkingsreizigers en piraten. Een aanzienlijk deel van Slauerhoff's oeuvre richt zich op de sociaal zwakkeren en onderdrukten.

Niettemin bleek tijdens het De Kunsttuin-project (2023) dat veel bewoners geen bekendheid hebben met Slauerhoff en zijn werk. 

Het thema van 'De Vrije Bladen' symboliseert op een positieve, autobiografische en romantische wijze tevens de diversiteit van de buurtbewoners en hun migranten achtergrond. In het project verkennen we op speelse wijze de identiteit van de buurt door middel van poëzie en portretten.

De nadruk op de identiteit van de Dichtersbuurt verwijst naar de huidige renovatieplannen in deze buurt, waarbij veranderingen in de buurt worden geïntroduceerd als gevolg van vertrekkende en nieuwe bewoners.

Het project legt een moment vast in het proces van stedelijke verandering en zal een verhaal creëren rond de 12 dichters naar wie de straten van de Dichtersbuurt zijn vernoemd.

Activiteiten

We willen onze programmering in 2024 opbouwen op basis van wat goed heeft gewerkt in 2023. Naar aanleiding van de feedback van onze partners in 'De Kunsttuin', stellen we voor om samen te werken met een dichter en een kunstenaar om een ​​spannend en relevant resultaat voor dit project te waarborgen.

1. Verhalenworkshops

Gokhan Aksoy, oprichter van Huis van de Lettering, heeft een speciale band met de bewoners. We zouden graag met hem willen samenwerken aan de eerste 4 workshops om de geschreven werken van de 12 dichters te selecteren en te delen. Hij zal ook verantwoordelijk zijn voor het verzamelen van de verhalen die dienen als input voor een tentoonstelling en een e-book getiteld "De Vrije Bladen van de Dichtersbuurt". Gokhan zal de geschriften van de 12 dichters gebruiken als inspiratie en startpunt om bewoners aan te moedigen hun verhalen te delen, waardoor de elementen worden verzameld die nodig zijn om de identiteit van de gemeenschap te portretteren. Naar aanleiding van de wensen van de bewoners zullen de leessessies plaatsvinden in een nieuw gerenoveerde openbare tuin, grenzend aan het Community Living Lab, in een informele sfeer met thee en snacks. Deze vier workshops zullen worden georganiseerd voor een maximum van 15 deelnemers per sessie en zijn gericht op individuen van 18 jaar en ouder.

1. Kunstworkshops

Cika Schultz, een gekwalificeerde docent en voormalig student van SAMA, is nu een praktiserend illustrator en straatkunstenaar. Tijdens het Kunsttuin-project heeft Cika workshops gegeven aan de bewoners over het maken van stickers en heeft zij al een goede relatie opgebouwd met de lokale bevolking. Bovendien maakt haar bescheiden en benaderbare aard het gemakkelijker voor de deelnemers, waarvan velen geen moedertaalsprekers zijn, om in het Nederlands met haar in gesprek te gaan. Ze helpt ook SAMA tijdens de jaarlijkse Vrijheidmaaltijd kunstactiviteiten. Cika zal de artistieke workshop leiden en de resultaten van de Verhalenworkshops verbinden met artistieke expressie. Samen met de bewoners zal zij de deelnemers leren illustraties, collages en sjablonen te maken, die later zullen worden gebruikt voor de tentoonstellingsopbouw. Het resultaat zal een eclectische mix zijn van stijlen en technieken, zorgvuldig gerangschikt en geprofessionaliseerd door de kunstenaar. De bewoners zullen ook de mogelijkheid hebben om hun tekeningen mee naar huis te nemen. Deze vier workshops zullen worden georganiseerd voor een maximum van 15 deelnemers per sessie en zijn gericht op individuen van 18 jaar en ouder.

1. Tentoonstelling

We beschouwen de tentoonstelling als een eclectische mix van verschillende media, samengesteld en gecureerd door Claire van der Mee (https://clairevandermee.com). Claire is een dynamische en ervaren curator met een diverse achtergrond die zich uitstrekt over onderwijs, druk technieken, locatiebeheer en kunstadministratie. Sinds 2020 is Claire actief betrokken bij het geven van kunstworkshops aan diverse leeftijdsgroepen, waaronder basisschoolkinderen, AHK-studenten en gemeenschapsleden via programma's zoals Samen Leren in de Wijk. Haar rol als zeefdrukker bij Superette heeft haar technische vaardigheden aangescherpt, terwijl vrijwilligerswerk als tuinier bij KasKantine haar toewijding aan gemeenschapsbetrokkenheid en milieubehoud heeft getoond. Voorafgaand hieraan heeft Claire gewerkt als locatiehost en programmeur bij Broedplaats Lely, waar zij een rijk begrip heeft ontwikkeld van kunstprogrammering en evenementencoördinatie. Bovendien heeft haar stage bij het De Appel Arts Institute ons onschatbare inzichten gegeven in kunsteducatie. Met een masterdiploma in Kunst & Maatschappij van de Universiteit Utrecht brengt Claire een solide theoretische basis naar haar praktijkervaringen, wat haar tot een veelzijdige kandidaat maakt voor de rol van curator van de tentoonstelling "De Vrije Bladen”.

Naast haar professionele inspanningen heeft Claire een sterke aanwezigheid in Nieuw-West, met name op Plein 40-45 en Buurtwerkplaats Noorderhof. Haar verbondenheid met deze ruimtes heeft ons in staat gesteld om impactvolle tentoonstellingen te organiseren die resoneren met de lokale gemeenschap. Opmerkelijk is dat zij een succesvolle tentoonstelling heeft samengesteld waarbij het werk “De Kunstkar” onderdeel was van de Maydan Festival-vieringen op Plein 40-45. Deze tentoonstelling diende als een vitaal verbindingspunt tussen lokale culturele programma's en voorbijgangers, waardoor gemeenschapsbetrokkenheid en dialoog werden bevorderd. Als onderdeel van de tentoonstelling heeft zij twee workshops gefaciliteerd door lokale kunstenaars: een een-op-een uitvoering van de economische tarotlezing van Monoah en een upcycling-ambachtsworkshop voor kinderen, gehost door Kim Kind's Creations. Deze initiatieven hebben niet alleen lokaal talent in de schijnwerpers gezet, maar ook verrijkende ervaringen geboden voor deelnemers van alle leeftijden, waarbij haar toewijding aan het bevorderen van toegankelijke en inclusieve kunstprogrammering binnen de gemeenschap werd benadrukt.

Samen beide cultuurmakers hebben ruime ervaring in het organiseren van tentoonstellingen en hebben de wens geuit om een tentoonstelling te organiseren bij SAMA Community Living Lab. 

We verwachten dat de tentoongestelde werken niet alleen zullen bestaan uit de creaties en verhalen voortgekomen tijdens de 8 workshops, maar ook uit geselecteerde gedichten van de 12 dichters, fotografie van de ervaring vermengd met die welke we zullen lenen van het Stadsarchief, een selectie van boeken van de 12 dichters, en enkele objecten die bewoners relevant vinden voor het thema "De Vrije Bladen" en die zij willen uitlenen voor de tentoonstelling om het verhaal te versterken.

Daarnaast zal de tentoonstelling een Woordenboek (een Lexicon) creëren en een toon en stijl neerzetten voor toekomstige projecten in de buurt over het verhaal van de dichters en mensen die op straat leven, waarvan de straten zijn vernoemd naar die dichters. Dit lexicon zal dienen als een levendig document dat de rijke geschiedenis en cultuur van de buurt weerspiegelt, en het zal fungeren als een bron van inspiratie en kennis voor gemeenschapsleden en bezoekers. Met dit project streven we ernaar om de banden tussen kunst, geschiedenis en gemeenschap te versterken, en om een duurzame erfenis van verbondenheid en creativiteit achter te laten voor toekomstige generaties.

1. Opening en vernissage

De tentoonstelling zal geopend worden in De Honingraat en daar gedurende een periode van 4 weken blijven staan. De presentatie van het e-book maakt ook deel uit van de opening. Er zal muziek en eten van lokale cateraars zijn om een maximale opkomst en plezier te garanderen. De deelnemers van de tentoonstelling zullen beschikbaar zijn om te praten over het kunstwerk van hun verhaal. Het e-book zal te downloaden zijn via een QR-code en online gepubliceerd worden.

De tentoonstelling zal feestelijk worden afgesloten in het SAMA Community Living Lab, waar het gedurende een periode van 8 weken zal worden tentoongesteld. In het SAMA Community Living Lab zullen de nieuwe demografieën de mogelijkheid hebben om betrokken te raken bij het verhaal van de Dichtersbuurt en haar bewoners, zoals studenten van academische instellingen die deelnemen aan ons workshops  & wandelingen buiten dit programma, bezoekers uit Nederland en het buitenland, en families van deelnemers aan de tentoonstelling.

(Jong) Cultureel erfgoed

Vanwege het grote aantal mensen met een migratieachtergrond in de omgeving en het oproepen van verhalen door middel van romantische poëzie, wordt verwacht dat we zullen doorgaan met het verzamelen van verhalen uit diverse culturele achtergronden. Dit geeft de verhalen van bewoners uit de Dichtersbuurt een plaats in een culturele instelling.  

De verhalen die we verzamelen en vastleggen als onderdeel van het project worden beschikbaar gesteld in de vorm van een e-book dat toegankelijk blijft via de SAMA-website na de tentoonstelling. Door de verhalen toe te voegen aan de andere verhalen die SAMA documenteert over Nieuw-West, worden ze gewaarborgd en in context geplaatst.

De Kunstenaren

Als dichter is Gökhan Aksoy sterk verbonden met de volksbuurt in Amsterdam waar hij woont. Daarom benoemde Stadsdeel Amsterdam Nieuw-West hem op 30 maart 2015 tot Dichter des Stadsdeel. Hij was de eerste stadsdeeldichter van dit deel van Amsterdam. Zijn benoeming als stadsdeeldichter duurde tot 1 april 2016. Als stadsdeeldichter kreeg Gökhan Aksoy de opdracht om zes gedichten over stadsdeel Amsterdam Nieuw-West te schrijven. Hij schreef maar liefst 17 gedichten die ook zijn gebundeld. Een voorbeeld van een gedicht dat Gökhan Aksoy schreef vanuit zijn officiële rol als stadsdeeldichter is zijn prachtige gedicht ‘Sloterplas’.  Naast dichter is Gökhan Aksoy ook actief als organisator van culturele activiteiten in Amsterdam Nieuw-West.

Cika Schultz (1999) is Nederlandse kunstenaar. Ze is een nieuwe stagiaire en is op 1 mei bij Street Art Amsterdam aangekomen en zal tot half juli blijven. Na het afronden van haar bachelor Liberal Arts and Sciences twee maanden geleden, wilde ze iets nuttigs doen en iets doen waar ze van houdt. Daarom besloot Cika om zelf een stage te regelen. Ze heeft een grote interesse in graffiti. Ze heeft een half jaar in Lissabon gewoond, de opkomende Europese hoofdstad van de Street Art, en de dynamiek van deze stad heeft haar liefde voor de Street Art gegeven. Cika heeft bij SAMA geholpen bij 'New Time and Us', de sociale kunsttentoonstelling, die op vrijdag 5 mei werd geopend als onderdeel van de activiteiten rond Bevrijdingsdag en het Vrijheidsdiner. 

Het samenwerken met Street Art Museum Amsterdam is altijd een inspirerende ervaring. Je ontmoet nieuwe mensen op straat of via een tour. Bovendien zijn veel van de kunstenaars in de collectie van SAMA ook een directe bron van inspiratie, waar aan terug gerefereerd kan worden. Een ieder die street art komt bekijken of ervaren voor een workshop, heeft ook een eigen verhaal mee te brengen. Tijdens een workshop met de buurtbewoners vorig jaar, maakte Cika street art Stickers en werden de verschillende culturen van de uitgewisseld.

Doelgroepen

Het project richt zich op 

1. Bewoners in de Dichtersbuurt

De activiteiten zijn primair gericht op volwassen bewoners, van de Dichtersbuurt. We zetten ons hierbij gericht in op het betrekken van oude bewoners, voor een groot deel bestaande uit alleenstaande ouderen, en nieuwe bewoners, zodat tussen hen ontmoeting en verbinding ontstaat. De Dichtersbuurt heeft een hoog percentage bewoners met een migratieachtergrond en alleenstaanden. 

1. Bewoners in Nieuw-West

Door promotie via Eigenwijks, het lokale culturele en maatschappelijke netwerk en online gerichte advertenties beogen we bewoners uit de omliggende buurten van de Dichtersbuurt en bewoners in andere wijken in Nieuw-West te trekken voor de activiteiten. 

1. Overige bezoekers

Als bijvangst wordt de tentoonstelling zichtbaar gemaakt aan het andere reguliere publiek dat SAMA trekt (lokaal, nationaal, internationaal). Tevens bereiken we met het e-book online bezoekers.

Aantallen (fysiek)

In totaal verwachten we 250 bewoners in Nieuw-West te bereiken. Ala bijvangst zullen ook 500 mensen van buiten het stadsdeel de tentoonstelling zien. 

Project in verhouding tot de gebiedsplannen 

Ons plan sluit aan bij de Gebiedsopgaven 2023-2026 van het stadsdeel Nieuw-West (Slotermeer/Geuzenveld) in de volgende secties:

(4) Veiligheid - Het aanbod en de kwaliteit van maatschappelijke voorzieningen, zoals zorg-, welzijns- en sluiten goed aan op de toenemende behoeften van (kwetsbare) bewoners.

(5) Pleinen - We beogen de buurteconomie te verbeteren en ondernemersnetwerken te versterken op Plein '40-'45. Dit wordt bereikt door meer programmering en activiteiten naast de plein, het versterken van buurtbetrokkenheid, en het instellen van een partnerschap waarbij bewoners, wijkpartners en de gemeente zich blijvend inzetten voor Plein ’40-'45.

(6) Wonen - Het transitieproces (interim beheer) met betrekking tot fysieke leefbaarheid en sociale verbindingen tussen nieuwe en oude bewoners wordt goed begeleid. Het aanbod en de kwaliteit van maatschappelijke voorzieningen sluiten aan op de groeiende behoeften van (kwetsbare) bewoners. De herinrichting van de openbare ruimte bevordert beweging, ontmoetingen en initiatieven van bewoners, en draagt bij aan sociale veiligheid en een sterke samenhang met de bebouwing. 

Het bieden van de mogelijkheid voor bewoners van de Dichtersbuurt om hun verhalen te delen met elkaar en met bezoekers, benadrukt dat hun verhalen waardevol zijn en draagt bij aan een gevoel van waardigheid. Bovendien leren deelnemers door deel te nemen aan workshops nieuwe vaardigheden, ontwikkelen zij hun creativiteit en kunnen zij mogelijk talenten ontdekken, wat perspectief biedt.

Door de organisatie van de tentoonstelling en de activiteiten in de buurt ontstaat er beweging en levendigheid in de Dichtersbuurt. Dit trekt niet alleen mensen uit omliggende buurten aan, maar brengt ook bewoners van de Dichtersbuurt naar het Huis van de Wijk, De Honingraat, in de aangrenzende buurt. Dit vergroot de mobiliteit en draagt bij aan een gevoel van veiligheid op straat.

De actieve deelname aan het kunstproject bevordert verbondenheid met elkaar en met de buurt. De versterkte sociale cohesie draagt eveneens bij aan een gevoel van veiligheid, wat cruciaal is in een periode van verandering. Daarnaast zorgt het onderwerp over de identiteit van de buurtbewoners voor verbinding met de buurt.

Leefwereld

'De Vrije Bladen van Dichtersbuurt' gaat over het complexe thema van identiteit dat een rol speelt in de Dichtersbuurt als gevolg van de huidige renovatieplannen die momenteel gaande zijn en een directe invloed hebben op de woonsituatie van de bewoners. Dit geldt ook voor andere buurten in Nieuw-West, vanwege de langetermijn- en grootschalige vernieuwingsplannen voor het district. 

De Dichtersbuurt is een van de 'Ontwikkelbuurten' in Nieuw-West en de meerderheid van de bewoners heeft gestemd vóór grootschalige sloop en nieuwbouw van de kleine huurhuizen. In gesprekken met sommige bewoners in de Dichtersbuurt heeft SAMA gemerkt dat de geschiedenis van de buurt, de renovatie en verandering van de (samenstelling van de) buurt een onderwerp is dat zeer belangrijk is voor mensen.

We zullen het 'moeilijke' thema benaderen met het kunstproject op een toegankelijke, persoonlijke en positieve manier door ons te richten op romantische poëzie. 

Poëzie verbindt, omdat het onderwerp is van interpretatie, evenals een kans voor discussie. Er is over het algemeen geen weerstand, maar eerder een positief gevoel. In meer dan een decennium ervaring met deelname aan kunstprojecten in Nieuw-West heeft SAMA ervaren dat verhalen over 'waar je vandaan komt' verbinden. In een selectie van poëzie van 12 bekende schrijvers zullen zeer verschillende groepen bewoners overeenkomsten en stemmingen met elkaar vinden. In plaats van bij een gedicht te komen als resultaat van een participatief kunstproject, willen we het voor de eerste keer als uitgangspunt nemen. Met verbinding als resultaat van het participatieve kunstproject.

Vernieuwing

SAMA richt zich met het project ‘De Vrije Bladen’ op nieuw publiek dat niet eerder aan vergelijkbare culturele activiteiten hebben deelgenomen. Omdat SAMA’s aanwezigheid nieuw is in de Dichtersbuurt als gevolg van de verhuizing, heeft SAMA zich niet eerder specifiek op de bewoners in de Dichtersbuurt gericht. De verhuizing naar de buurt maakt het bereiken van de moeilijk bereikbare groepen in deze buurt realiseerbaar.  

Tevens is SAMA vernieuwend in het aanbieden van street art workshops in deze buurt, en in het participeren in het maken van een tentoonstelling met een internationale kunstenares. Het biedt bewoners de gelegenheid om kennis te maken met verschillende vormen van kunst, op een laagdrempelige manier, in hun eigen buurt.  We zien het ook als een belangrijk voordeel en impact dat de deelnemers en het publiek dichter bij de dichters zullen komen naar wie de straten zijn vernoemd. Ze zullen een nieuwe verbinding met de buurt ontwikkelen.

Ontwikkeling

‘De Vrije Bladen’ is tevens een voortzetting van de relatieontwikkeling tussen SAMA en de bewoners in de Dichtersbuurt. Door de bewoners beter te leren kennen met behulp van dit project kan SAMA zich in de komende jaren ontwikkelen als een culturele ontmoetingsplek (Community Living Lab) die het aanbod met en voor de buurt blijft ontwikkelen. 

Hierdoor kunnen we niet alleen het aanbod laten groeien en beter afstemmen op de behoeften van de buurt, maar door middel van participatie ook het gevoel van betrokkenheid - of zelfs het gevoel van mede-eigenaarschap - bij het aanbod vergroten onder de bewoners. SAMA streeft er ook naar om voortdurend nieuwe samenwerkingen aan te gaan met andere culturele en maatschappelijke organisaties in Nieuw-West. De evaluatie met deelnemers en de verslaglegging met leerpunten van het kunstproject zijn daarom voor SAMA van groot belang en maken deel uit van het project.

Partners

Eigenwijks

SAMA en Eigenwijks hebben de afgelopen tien voor verschillende projecten samengewerkt, zoals in buurtparticipatieprojecten en bewonersinitiatieven. Vanwege de eerdere positieve samenwerkingen op het gebied van participatieprojecten is Eigenwijks een logische en zeer geschikte partner voor het project, en biedt het een meerwaarde bij het verlenen van ondersteuning en oproepen van vrijwilligers. SAMA voert tevens goed huidig contact met Eigenwijks in verband met de verhuizing naar de Dichtersbuurt, omdat Eigenwijks, in samenwerking met woningcorporatie Eigen Haard, actief de culturele initiatieven in de Dichtersbuurt verbindt. Vanuit deze rol is Eigenwijks een sterke partner op het gebied van communicatie. 

Eigenwijks ondersteunt het project daarom in het verspreiden van de aankondiging van de projectactiviteiten via het buurtcentrum De Honingraat (Huis van de Wijk)  in Slotermeer, en via lokale partners in het netwerk. Tevens biedt Eigenwijks een ruimte in het buurtcentrum voor de feestelijke opening bijeenkomst van het project, om meer bewoners te bereiken en te kunnen ontvangen. Contactpersoon in de samenwerking is Sibbele Wignand, opbouwwerker in Slotermeer. 

Eigen Haard

Woningcorporatie Eigen Haard draagt bij als partner in het kostenvrij bieden van een locatie voor de workshop, tentoonstelling en organisatie van de evenementen. Tevens treedt Eigen Haard op als gesprekspartner van de ontwikkelingsplannen die voortkomen uit de evaluatie van het project. Contactpersoon Nathan Ririhena, Senior Regisseur Wijkontwikkeling & Leefbaarheid Amsterdam Nieuw-West.